Chociaż wydaje się to zadaniem skomplikowanym, wycena jednoosobowej działalności gospodarczej jest jak najbardziej możliwa. Najczęściej przeprowadza się ją w celu sprzedaży firmy. Jak ją jednak odpowiednio przeprowadzić?
Forma prowadzenia ewidencji księgowej ma znaczenie
Wycena jednoosobowej działalności gospodarczej jest jak najbardziej możliwa do zrealizowania. Jednak sposób jej przeprowadzenia jest odmienny w zależności od stosowanej formy ewidencji księgowej. Najczęściej jest to Księga Przychodów i Rozchodów (KPiR) oraz księgi rachunkowe. Inne formy, takie jak karta podatkowa, stosowane są przez wąskie grupy przedsiębiorców i dotyczą niewielkich firm. Jak więc dokonać wyceny?
Księga Przychodów i Rozchodów (KPiR)
Określa się ją mianem „małej księgowości”, a to ze względu na uproszczoną formę. Może być ona stosowana nie tylko w przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej, ale i w spółkach cywilnej, partnerskiej i jawnej.
Ze względu na fakt, że KPiR odnosi się bardzo ogólnie do przychodów i kosztów, a majątek firmy uwzględnia w ograniczonym zakresie, wycena działalności gospodarczej z KPiR jest bardziej skomplikowana w porównaniu z wyceną działalności. Wymaga więc większego nakładu pracy.
Żeby dokonać wyceny działalności gospodarczej w oparciu o Księgę Przychodów i Rozchodów, należy m.in. dokonać korekty przychodów i kosztów. W jej ujęciu bowiem wynagrodzenie pracodawcy jest częścią zysków firmy i nie stanowi kosztu firmy jednoosobowej. Zysk przedsiębiorstwa opodatkowuje się jako dochód osobisty pracodawcy. Co to w praktyce oznacza? Że w kosztach KPiR nie uwzględnia się podatku dochodowego.
Jak zostało wspomniane, KPiR w ograniczony sposób odnosi się do majątku jednoosobowej działalności gospodarczej. Zaprezentowania wymagają jedyne rzeczowe elementy majątku, czyli środki trwałe i wyposażenie. Inne jego części składowe, takie jak gotówka i należności handlowe są pomijane, zaś zapasy podlegają jedynie spisowi na zakończenie roku obrotowego. Co więcej, KPiR nie odnosi się w ogóle do zobowiązań (pożyczki, kredyty i zobowiązania wobec dostawców) jednoosobowej działalności gospodarczej.
Księgi rachunkowe
To tzw. pełna księgowość. Jeżeli firma w danym roku obrotowym osiągnie przychody netto (bez podatku VAT) przekraczające 2 miliony euro, musi w kolejnym roku prowadzić księgi rachunkowe. Stanowią one zaawansowaną formę ewidencji księgowej. Jednocześnie dostarczają szerokiego zakresu informacji finansowych, co ułatwia wycenę działalności gospodarczej.
Na podstawie ksiąg rachunkowych tworzy się rachunek zysków i strat oraz bilans, a także nieobowiązkowo rachunek przepływów pieniężnych. W odróżnieniu do Księgi Przychodów i Rozchodów pełna księgowość w szczegółowy sposób przedstawia elementy majątku przedsiębiorstwa oraz jego zobowiązania. Wszystko to sprawia, że wycena jednoosobowej działalności gospodarczej na podstawie ksiąg rachunkowych nie różni się znacząco od wyceny spółki.
Jak wycenić działalność gospodarczą? Dostępne metody
Niezależnie od tego, jaka forma prowadzenia ewidencji księgowej zostanie przyjęta, metodologicznie wycena działalności gospodarczej nie odbiega od wyceny innej firmy. Zdecydować można się więc na jedną z trzech metod – majątkową, dochodową i porównawczą. To, która ostatecznie zostanie wybrana, zależy od wielu czynników, w tym m.in. od:
- celu wyceny,
- specyfiki prowadzonej działalności,
- rodzaju branży, w ramach której funkcjonuje firma,
- etapu rozwoju i potencjału przedsiębiorstwa,
- sposób przeprowadzenia ewentualnej transakcji sprzedaży.
Jak to wygląda w praktyce?
- Metoda majątkowa – najczęściej dokonuje się jej w oparciu o analizę wartości skorygowanych aktywów netto.
- Metoda dochodowa – w tym przypadku zazwyczaj analizuje się zdyskontowane przepływy pieniężne (Discounted Cash Flows Method, czyli DCF). Żeby wycenić działalność gospodarczą metodą dochodową, wykorzystać można również zdyskontowane zyski lub zdyskontowane dywidendy.
- Metoda porównawcza – określana jest mianem metody rynkowej. Polega ona na porównaniu firmy jednoosobowej do zbliżonych jej spółek giełdowych lub transakcji przejęć. W jej ramach wykorzystuje się mnożniki, które są oparte na istotnych kategoriach finansowych lub niefinansowych. W przypadku czynników finansowych zazwyczaj są to:
- mnożnik P/E, gdzie P to cena za kapitał, a E zysk netto,
- mnożnik EV/EBIT (Enterprise Value/EBIT),
- EV/EBITDA (Enterprise Value/EBITDA).
Z kolei w przypadku kategorii niefinansowych, porównywać można np. liczbę subskrypcji lub użytkowników. Co ważne, wyceniając działalność gospodarczą pod uwagę warto wziąć nie jedną, a więcej metod i reprezentujących je sposobów. Dzięki temu będzie ona bardziej precyzyjna.
